Cathy Glass: Zapomniane dziecko

Z czym kojarzy mi się dzieciństwo? Ze śmiechem, zabawą, niesamowitymi wyprawami do wymyślonej krainy potworów, wyjadaniem malin oraz agrestu, z pieczonymi w ognisku ziemniakami i chlebem. Śmiech, beztroska oraz radość – tym powinny się cechować pierwsze lata naszego życia, lecz nie zawsze tak jest. Czasem dziecko przechodzi twardą szkołę, jego rodzice nie dbają o nie, bywa, że dochodzi wręcz do znęcania się psychicznego i fizycznego. W takiej sytuacji maluch nie ma normalnego dzieciństwa oraz możliwości poznania czym jest beztroska i spokój domowego ogniska. Musi przejść szybki kurs dorastania i stać się po prostu młodocianym dorosłym. W momencie, gdy rodzic kompletnie nie jest w stanie opiekować się oraz wychowywać swojego potomka, w krytycznych sytuacjach pojawia się pomoc społeczna, która zabiera dziecko z domu i umieszcza je w bezpiecznym miejscu. Takie schronienie, do którego trafiają doświadczeni życiem małoletni w różnym wieku, prowadzi w Wielkiej Brytanii Cathy Glass, zajmująca się pomocą najmłodszym już od dwudziestu pięciu lat rodzinę zastępczą. Wyspecjalizowała się w opiece nad trudnymi dziećmi.

Pewnego dnia do rodziny zastępczej trafia ośmioletnia Aimee, której matka Suzan wolała kupić dla siebie narkotyki niż jedzenie dla dziecka. Pozostawiona sama sobie dziewczynka robi to, co chce, nikt nie jest w stanie nad nią zapanować. Nie daje się ubrać, kopie i gryzie wszystkich, a kąpiel to istny horror. Oprócz problemów z zachowaniem, Aimee miała spore zaległości w nauce, mała była na poziome czterolatka, nie wiedziała nawet czym są puzzle i co się z nimi robi. Dodatkowo matka, której nie ograniczono kontaktów z córką, stara się nastawić ją negatywnie do nowej opiekunki oraz jak najbardziej uprzykrzyć zastępczej matce życie ciągłymi kłótniami oraz bezzasadnymi skargami. Czy Cathy uda się dotrzeć do dziewczynki, pokazać jakie życie powinno wieść małe dziecko oraz wskazać jej należy się zachować?     

Książki napisane przez Cathy Glass potrafią szokować, ponieważ historie w nich zawarte są autentyczne i raczej nie powinny ich czytać osoby delikatne, wrażliwe na krzywdę innych. Autorka przedstawia trudne życie swoich podopiecznych, ich tragiczną historię. W „Zapominanym dziecku” opisuje losy dziewczynki Aimee, która jakimś sposobem wyślizgnęła się opiece społecznej, mimo że rodzina monitorowana była od lat – pierwsze dziecko odebrano Suzan dwadzieścia pięć lat wcześniej, i mimo ciągłych prób, nie mogła zatrzymać przy sobie żadnego swojego potomka. Tylko najmłodsza córka jakimś cudem mieszkała z nią aż osiem lat. Wiele osób z otoczenia Aimee zastanawiało się, dlaczego tak długo zwlekano z ponownym odebraniem kobiecie praw opiekuńczych. Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, można jedynie snuć przypuszczenia. Jednym z wyjaśnień może być fakt, że wielokrotnie zmieniała się osoba opiekująca się rodziną ze strony opieki społecznej. Ponadto zarówno matka jak i córka, starały się jak mogły, aby oszukać ludzi monitorujących status ich rodziny. Aż serce się kraje, gdy czyta się o tym wszystkim.

Okładka wydania brytyjskiego

Opieka nad trudnym dzieckiem, zwłaszcza takim, które rosło, kiedy jego rodzice byli w więzieniu lub zaniedbywali dziecko, oddając się narkotykom, nie jest łatwa. Trzeba uważać na wiele czynników, ponieważ nie wiadomo dokładnie, co ono przeszło oraz czego zostało nauczone. Zazwyczaj wiadomo tylko, że ma ono prawdopodobnie wypaczone poczucie normalności. W przypadku Aimee pierwsza wyprawa na zakupy w celu kupienia dziewczynce porządnego ubrania, skończyła się kradzieżą. Nowa podopieczna nie widziała w swoim zachowaniu nic złego, bowiem matka powiedziała jej, że można brać sobie dowolne rzeczy ze sklepów, kiedy tylko zajdzie taka potrzeba. Jednymi z najbardziej zaskakujących dla czytelnika oraz dla opiekunki i jej rodziny faktów, było zdumienie Aimee, gdy dowiedziała się, że krzesło można odsunąć od stołu; brak wiedzy, że ubrania można wyprać i staną się czyste. Ponadto mała nigdy nie używała ręcznika, nie wiedziała, że pasty do zębów się nie je czy też nie miała pojęcia jak należy się bawić zabawkami. Podopieczna Cathy nie znała smaku niespleśniałego chleba i zwykłego masła. Jako pełnowartościowe jedzenie uznawała tylko i wyłącznie ciastka, które mogła jeść w ogromnych ilościach. W wieku ośmiu lat potrafiła tylko koślawo napisać swoje imię, a zasób słów był bardzo ubogi. Nigdy nie spędziła całego dnia w szkole, ponieważ jej matka Suzan nie wstawała przed południem. Te fakty definitywnie świadczą o tym, że dziewczynka była wręcz katastrofalnie zaniedbana.

Aimee, mimo iż nie wiedziała praktycznie nic z rzeczy, które wiedzą dzieci w jej wieku, posiadała ogromne pokłady życiowego doświadczenia. To właśnie ona opiekowała się swoją matka, podczas gdy ta leżała w domu pod silnym wpływem narkotyków czy alkoholu. Wiedziała między innymi o tym, że jak rodzicielka leży i wymiotuje, to trzeba ją przewrócić na bok, aby się nie udusiła. Cały czas mówiła swojej rodzicielce, że do niektórych dilerów nie należy chodzić, bo oni są źli, lecz kobieta jej nie słuchała. Dziewczynka opisywała świat, który widziała, nie owijając w bawełnę, z niezwykłą jak na dziecko przenikliwością. Dość szybko po przejściu do „nowego” domu zaczęła dostrzegać, dlaczego została zabrana od swojej mamy. 

Cathy, przed przyjęciem każdego nowego podopiecznego, zawsze ma obawy czy uda jej się sprostać powierzonemu zadaniu. Do opieki nad Aimee wybrano ją ze szczególnego powodu, jako że ma bowiem niebywałe doświadczenie i w czasie jej dwudziestopięcioletniego stażu pracy, udało jej się pomóc każdemu podopiecznemu. Jako opiekunka stara się postępować jak najlepiej, lecz czasem musi trzymać nerwy na wodzy, gdy widzi jak rodzice postępują ze swoimi największymi „skarbami”. Nie każda osoba nadaje się do prowadzenia domu zastępczego, nie wszyscy umieją sobie poradzić psychicznie z wyznaniami swoich podopiecznych. Te słowa często są szokujące i zwalają z nóg nawet dorosłych, którzy widzieli już w swoim życiu niejedno.

„Zapomniane dziecko” jest napisane według pewnego schematu. Na wstępie przestawiony jest przyjazd dziecka, następnie ukazanie skali jego problemów, połączone z tragicznymi wyznaniami. Po tym następuje etap nauki i pokazania latorośli jak naprawdę powinna wyglądać rodzina, a na samym końcu najsmutniejsza część - pożegnanie oraz zamieszkanie z rodziną adopcyjną. Ten końcowy etap może wyciskać łzy, ponieważ podopieczny zazwyczaj mieszkał w domu Cathy kilka miesięcy, niekiedy ponad rok i stawał się częścią jej małej rodziny. Ludzie się do siebie przywiązywali, a potem nadchodził nieuchronny czas rozstania. Jednak obok smutku pojawia się nadzieja, bowiem dziecko staje przed nową drogą w życiu, która tym razem powinna być szczęśliwa.  

„- Hej! Nie zapomniałaś o czymś? - spytała nieuprzejmie.

Uchyliłam drzwi.

- O czym, Aimee?

- Zawsze pytasz, czy chcę buziaka ma dobranoc. A dzisiaj nie zapytałaś.

- Nie. Ponieważ nigdy nie chcesz. A co? Chciałabyś dziś buziaka? - spytałam zdumiona. Aimee była ma mnie tak wściekła cały wieczór, że nigdy bym nie pomyślała, że może mieć ochotę na przytulanie się.

- Nie chcę - odpowiedziała szczerze. - Ale chcę, żebyś pytała. Jak pytasz, to znaczy, że się mną interesujesz. [s. 166]”

Książka jest napisana językiem przystępnym, w którym nie znajdzie się żadnych skomplikowanych psychologicznych czy prawnych zwrotów. Autorka dokładnie tłumaczy, dlaczego tak, a nie inaczej postępuje wobec nagannego zachowania podopiecznego czy też problemu emocjonalnego. Z jej sposobów postępowania na różne zachowania dzieci można się dużo nauczyć, przykładowo techniki wyboru zamkniętego „Czy wolisz najpierw zdjąć kurtkę, czy buty?”. Właśnie takie konstruowanie pytań daje dziecku możliwość wyboru oraz poczucie, że decyduje o sobie samym, natomiast opiekun może w ten sposób zachęcić je do działania.

„Zapomniane dziecko” pokazuje także niedoskonałość brytyjskiego systemu opieki społecznej. Aimee i jej matka, były od lat monitorowane oraz wielokrotnie odwiedzane przez kuratorów. Osoby, które zajmowały się rodziną, zbyt często się zmieniały, a czas był niepotrzebnie tracony na ponownie zapoznanie się z daną sprawą i jej wszystkimi aspektami. Oprócz tego wszystkie procedury sądowe są niezwykle czasochłonne, co w wielu przypadkach działa na niekorzyść dziecka pozostającego pod toksycznym wpływem rodziców i otoczenia, w jakim się znajduje.

Ciężko mi powiedzieć, co dokładnie sądzę o „Zapomnianym dziecku”. Na pewno, że jest niebywale poruszająca i szokująca. Do tej pory nie zdarzyło mi się czytać tego typu literatury, ale jak się mówi, zawsze musi być pierwszy raz. Muszę powiedzieć, że dobrze mi się ją czytało i miło wspominam postępy, jakie robiła Aimee pod opieką Cathy. Jednocześnie bardzo bym chciała, aby nie było takich historii do opisania i zarazem nieszczęśliwych dzieci, lecz wiem, że nie jest to możliwe. Niebywale smuci mnie fakt, że nie ma możliwości całkowitej eliminacji patologii oraz różnego rodzaju uzależnień. Zdecydowanie sięgnę po inne książki tej autorki, aby wiedzieć, że udało się kolejnej małej istotce wyrwać z dotychczasowego, niebywale toksycznego środowiska i poznać czym naprawdę jest rodzina oraz szczęście.

I tak jeszcze na sam koniec kilka słów, całkowicie niezwiązanych z lekturą. Na stronie internetowej Cathy Glass, którą można znaleźć pod adresem http://www.cathyglass.co.uk/, przedstawione tam są dalsze losy dzieci  opisanych przez nią w książkach. 

Tytuł oryginału: Another Forgotten Child

Tłumaczenie: Weronika Mincer

Wydanie: 1

Data wydania: 30.07.2014

Wydawnictwo: Muza S.A.

Oprawa: broszurowa

Liczba stron: 384

Format: 135 x 205 mm

ISBN: 978-83-7758-754-6

Książka przeczytana w ramach wyzwania:

Czytam opasłe tomiska